KABUK İŞLEMLERİ

Yönlendirme

Kullanıcı, ekrana yazdığı bir komutun neler yaptığını en rahat şekilde komut tarafından ekrana yönlendirilen bilgilerden anlayabilir. Program, kullanıcıyı bilgilendirme amacıyla gerek ve yeter miktarda bilgiyi ekrana vermelidir.

  Standart Girdi, Çıktı ve Hata

 Linux işletim sisteminde çalıştırılan her komut 3 dosya işaretçisine sahiptir : 

• Standart Giriş (stdin) : Çalışan programın , dosya gibi ek kaynaklar açmadan veri okumak için kullanacağı kaynağı belirtir. Varsayılan olarak veri girişi klavyeden okuma şeklinde gerçekleştirir.
• Standart Çıkış (stdout) : Çalışan programın çıktılarını göndereceği kaynağı belirtir. Varsayılan kaynak terminal penceresidir.
• Standart Hata (stderr) : Çalışan programın hata çıktılarını göndereceği kaynağı belirtir. Varsayılan kaynak terminal penceresidir.

Her dosya işaretçisi bir numara ile belirtilir. Standart giriş 0 , standart çıkış 1 , standart hata 2 değerlerine sahiptir.

Standart Girişin Yönlendirilmesi

Komut çalıştığında veri girişinin belli bir dosyadan yapılması istendiğinde “ < “ karakteri ile bir dosya standart girişe yönlendirilebilir.

Linux'ta, programın ekrana yazılan bilgiyi iki sınıf altında toplayabiliriz. Birincisi, olağandışı bir durumu bildiren standart hata, diğeri de her türlü verinin yazıldığı standart çıktı. Program çalıştığı andan itibaren bu iki kanal üzerinden akan bilgiler, programın çalıştığı sanal terminale yazılırlar. Program girdilerini ise standart girdi aracı olan klavyeden alır.

Eğer bu bilgiler bir ekran boyundan (normalde 25 satır) fazla tutuyorsa bazı satırlar programcının gözünden kaçabilir. Bunu önlemek amacıyla standart çıktı ve hata bir dosyaya yazılacak şekilde ayarlanabilir. Yönlendirme olarak da bilinen bu işlem UNIX altında (DOS'ta olduğu gibi) > karakteri ile gerçekleştirilir.

Örnek olarak o an bulunduğunuz dizinde yeralan dosyaları ekrana getirin :

$ ls -al

Bu komut, standart çıktı olarak dosyaların bilgilerini ekrana getirecektir. Bu çıktıyı, bir dosyaya yönlendirelim ve dosyanın içeriğine göz atalım:

$ ls -al > liste

$ cat liste

total 16

drwxr-xr-x 5 gorkem users 1024 Feb 13 13:10 .

drwxr-xr-x 4 root root 1024 Jan 7 1980 ..

-rw-r--r-- 1 gorkem users 390 Feb 13 12:56 .Xdefaults

-rw-r--r-- 1 gorkem ftpadm 2016 Feb 13 13:09 .bash_history

-rw-r--r-- 1 gorkem users 1 Feb 13 12:57 .bashrc

-rw-r--r-- 1 gorkem users 163 Nov 24 1993 .kermrc

-rw-r--r-- 1 gorkem users 34 Nov 24 1993 .less

-rw-r--r-- 1 gorkem users 114 Nov 24 1993 .lessrc

drwxr-xr-x 2 gorkem users 1024 Jan 7 1980 .term

-rw-r--r-- 1 gorkem users 87 Feb 13 12:56 .xinitrc

-rw-r--r-- 1 gorkem users 2795 Feb 13 13:06 adres

-rw-r--r-- 1 gorkem users 0 Feb 13 13:10 liste

drwxr-xr-x 2 gorkem users 1024 Feb 13 12:54 mail

drwxr-xr-x 2 gorkem users 1024 Feb 13 12:54 perl

-rw-r--r-- 1 gorkem users 0 Feb 13 13:10 typescript

$

Standart Çıkış ve Standart Hatanın Yönlendirilmesi

> karakteri standart hatayı dosyaya yönlendirmez. Bu işlem için 2> kullanılır.

Yönlendirme için temel kullanım şekli aşağıdaki gibidir : 

komut [n]>dosya 

n sayısı hangi dosya işaretçisinin yönlendirileceğini belirtir. Bu sayı verilmediği takdirde veya 1 olarak verildiği takdirde standart çıkış için yönlendirme yapılır. Eğer n sayısı 2 olarak verilirse standart hata için yönlendirme yapılır. 

Ama hatayı görebilmek için, hata yaratan bir komut yazmalıyız, değil mi ?

$ ls /deneme

/deneme : No such file or directory

$ ls /deneme 2> hata

$ cat hata

/deneme : No such file or directory

Standart çıktı ya da standart hatayı yönlendirirken, > işareti kullanırsanız; dosya yoksa, oluşturulur ve komutun çıktısı dosyaya yazılır. Dosya varsa, içeriği yok olur, ve komutun çıktısı dosyanın yeni içeriği olur.

Var olan bir dosyayının eski içeriğini tamamen silmek değil de komutun çıktısını dosyaya eklemek istiyorsanız >> kullanmalısınız. Bu durumda dosya varsa komutun çıktısı dosyanın eski içeriği korunarak sonuna eklenir, dosya yoksa oluşturulur ve komutun çıktısı dosyaya yazılır. Örneğin:

$ echo deneme1 >>deneme.txt

$ cat deneme.txt

deneme1

$ echo deneme2 >>deneme.txt

$ cat deneme.txt

deneme1

deneme2

$

Örnekte görüldüğü gibi ilk komut deneme.txt dosyasını oluşturdu. İkincisi ise oluşan dosyanın içeriğini koruyarak ikinci komutun çıktısını bu dosyanın sonuna ekliyor. 

 Bir Komutun Çıktısını Başka Bir Komutun Verisi Olarak Kullanmak Boru (pipe)

Bazı durumlarda, bir komutun çıktısı diğer bir komuta yönlendirilebilir. Başka bir deyişle, komutun standart çıktısını bir dosyaya değil, bu çıktıyı işleyecek başka bir komuta yönlendirmek istiyorsunuz. Bu amaçla UNIX altında (yine DOS'ta olduğu gibi) boru “|” karakteri kullanılır.

Komut1 | komut2

Bu karakter, kendinden önce gelen komut veya komut serisinin çıktısını, kendinden sonra gelen komuta gönderir. Örneğin bir dizinde yeralan tüm detaylı dosya bilgilerini yazıcıya aktarmak için,

$ ls -al | lpr

komutları kullanılabilir. Artık ls -al komutunun ekrana vermesi gereken tüm bilgiler, lpr komutu aracılığıyla yazıcıya gönderilmiştir. İlk komutun standart çıktısı, ikinci komuta standart girdi olarak atanır.

Aşağıdaki komut rapor adı verilen dosyanın içeriğini wc –l komutuna yönlendiriyor. Bu komutun çıktısı ise satırsayısı.txt dosyasına yazılıyor. Böylece ekranda görmeyi beklediğiniz tüm veriler yönlendirme karakteri yardımı ile satırsayısı.txt dosyasına yerleştiriliyor.

$ cat rapor.txt | wc –l > satırsayısı.txt

Unix boruları sayesinde bir önceki komutun çıktısı üzerinde işlem yapabilen komutlar kullanılabilmektedir. Bu kullanım şekli en çok grep, wc, sort gibi filtre programları tarafından terçih edilmektedir.

wc Komutu

Bir dosyadaki byte , kelime ve satırları saymak için wc komutu kullanılır. Bu komutun temel yapısı aşağıdaki gibidir :

wc [seçenekler] [dosya]

 İşlenecek dosya verilmediği takdirde wc komutu verileri standart girişten okuyacağını varsaymaktadır. Bu sayede wc komutu Unix boruları ile bir önceki komutun çıktısını alıp işleyebilmektedir.

 wc komutu ile kullanılanabilecek temel seçenekler aşağıdaki gibidir :

• -c : Dosyadaki byteları sayar.
• -l : Dosyadaki satırları sayar.
• -w : Dosyadaki kelimeleri sayar.
• -L : Dosya içindeki en uzun satırın boyutunu gösterir.

[tufan@atlas kurs_ornek]$ cat wc_ornek

wc icin ornek

123

en uzun satir bu ve boyu 27 

[tufan@atlas kurs_ornek]$ ls -l wc_ornek

-rw-r--r-- 1 tufan users 47 Aug 23 11:05 wc_ornek

[tufan@atlas kurs_ornek]$ cat wc_ornek | wc -c

47

[tufan@atlas kurs_ornek]$ cat wc_ornek | wc -w

11

[tufan@atlas kurs_ornek]$ cat wc_ornek | wc -l

4

[tufan@atlas kurs_ornek]$ cat wc_ornek | wc -L

27

Metin Dosyalarının İçeriklerinin Sıralanması (sort)

Metin dosyaları üzerinde sıralama işlemi sort komutu ile yapılır. Bu komut satırları verilen sıralama kriterine göre sıralar ve sonucu standart çıkışa aktarır. Komutun temel kullanım şekli aşaağıdaki gibidir : 

sort [seçenek] dosya  

Dosya ismi verilmediği takdirde veriler standart girişten okunacaktır.Sort komutu ile kullanılabilecek temel seçenekler aşağıdaki gibidir:

[tufan@seawolf tufan]$ cat sort_deneme

linux

kurs

isletim

sistem 

[tufan@seawolf tufan]$ sort sort_deneme  

isletim

kurs

linux

sistem 

Metin İçinde Arama ve Grep Komutu

Metin dosyaları arasında istenilen paternleri aramak için grep komutu kullanılmaktadır. Grep komutu dosyalar üzerinde istenilen metin parçasını arar ve bu metin parçasını içeren satırları standart çıkışa kopyalar.

Temel kullanım şekli aşağıdaki gibidir :

grep [seçenekler] patern [dosya]

Dosya ismi verilmediği takdirde verilerin standart girişten okunacağı varsayılır. Bu sayede Unix boruları kullanılarak bir komutun çıktısında istenilen bir metin parçası aranabilir. 

Grep ile kullanılan temel seçenekler aşağıdaki gibidir :  

• -l : Metin parcasının geçtiği satırların gösterilmesi yerine metin parçasının geçtiği dosyaların isimleri gösterilir. Çoğunlukla bir dizin içinde belirli bir kelimeyi içeren dosyaların bulunması işlevinde kullanılır.
• -c : Metin parçasının geçtiği satırların gösterilmesi yerine , metin parçasının bulunduğu satır sayısının gösterilmesini sağlar.
• -i : Büyük – küçük harf ayrımını ortandan kaldırır.
• -n: Bulunulan satırın dosyadaki satır numarası da gösterilir. 
  Çokgörevlilik
  UNIX'in en büyük silahlarından biri süreçlerdir. Her süreç sistemde bağımsız çalışan, birbirini etkilemeyen ve herbiri kendi kaynağını kullanan programdır. Süreçler arkaplanda veya kabuğun kontrolünde çalışabilir. Çekirdek, her sürecin kullandığı sistem kaynağından haberdar olur ve bu kaynakların süreçler arasında adilce paylaşılmasından Sorumludur. Bir süreç, aksi belirtilmedikçe çalıştığı süre içinde klavyeden bilgi alır ve ekrana bilgi verir.
  Kullanıcıların haberi bile olmadan çalışan süreçler, Linux makinasındaki G/Ç işlemlerini gerçekleştirebilmek için sürekli faaliyet içinde bulunurlar. Onlarca süreçten bazıları kullanıcıların sisteme girmesini sağlarken (getty) bazıları da WWW ve FTP gibi İnternet tabanlı istekleri yerine getirir (httpd, ftpd).

   Ps Aracının Kullanımı

  
  
  Çalışan programların listesini görmek için “ps” komutunu kullanabiliriz. Hiç parametre vermeden yazılırsa sadece üzerinde çalışılan kullanıcının süreçleri ekrana gelir.
  
  
  [root@localhost ~]# ps
  PID TTY TIME CMD
  7856 pts/0 00:00:00 bash
  10765 pts/0 00:00:00 ps
  
  
  Sistemde çalışan tüm süreçlerin listesini görmek için aşağıdaki komutu çalıştırmalıyız.
  
  
  [root@localhost ~]# ps -e
  PID TTY TIME CMD
  1 ? 00:00:03 init
  2 ? 00:00:00 migration/0
  3 ? 00:00:00 ksoftirqd/0
  4 ? 00:00:00 migration/1
  5 ? 00:00:00 ksoftirqd/1
  .........
  
  
  Ayrıntılı listeleme için l parametresini ekliyoruz.
  
  
  [root@localhost ~]# ps -el
  F S UID PID PPID C PRI NI ADDR SZ WCHAN TTY TIME CMD
  4 S 0 1 0 0 76 0 - 909 - ? 00:00:00 init
  1 S 0 2 1 0 -40 - - 0 migrat ? 00:00:00 migration/0
  1 S 0 3 1 0 94 19 - 0 ksofti ? 00:00:00 ksoftirqd/0
  1 S 0 4 1 0 -40 - - 0 migrat ? 00:00:00 migration/1
  ...........
  
  
  Ebeveyn süreçleri
  
  
  [root@localhost ~]# ps -eF
  UID PID PPID C SZ RSS PSR STIME TTY TIME CMD
  root 1 0 0 909 548 0 13:39 ? 00:00:00 init [3]
  root 2 1 0 0 0 0 13:39 ? 00:00:00 [migration/0]
  root 3 1 0 0 0 0 13:39 ? 00:00:00 [ksoftirqd/0]
  root 4 1 0 0 0 1 13:39 ? 00:00:00 [migration/1]
  
  
  Bsd stilinde süreçlerin tümünü listelemek için ise
  
  
  [root@localhost ~]# ps ax
  PID TTY STAT TIME COMMAND
  1 ? S 0:00 init [3]
  2 ? S 0:00 [migration/0]
  3 ? SN 0:00 [ksoftirqd/0]
  
  
  Bsd stilinde süreçlerin tümünü ayrıntılı listelemek için ise
  
  
  [root@localhost ~]# ps aux
  USER PID %CPU %MEM VSZ RSS TTY STAT START TIME COMMAND
  root 1 0.0 0,0 3636 548 ? S 13:39 0:00 init [3]
  root 2 0.0 0.0 0 0 ? S 13:39 0:00 [migration/0]
  root 3 0.0 0.0 0 0 ? SN 13:39 0:00 [ksoftirqd/0]
  
  
  Ebeveyn ve çocuk süreçleri hiyerarşik şekilde görüntüleyebilmek için
  
  
  [root@localhost ~]# ps -ef –forest
  UID PID PPID C STIME TTY TIME CMD
  named 3193 1 0 13:39 ? 00:00:02 /usr/sbin/named -u named
  root 3254 1 0 13:39 ? 00:00:00 /usr/sbin/smartd
  root 3272 1 0 13:39 ? 00:00:00 svscan
  root 3274 3272 0 13:39 ? 00:00:00 \_ supervise submission
  vpopmail 3302 3274 0 13:39 ? 00:00:00 | \_ /usr/bin/tcpserver -v -R
  root 3275 3272 0 13:39 ? 00:00:00 \_ supervise log
  qmaill 3299 3275 0 13:39 ? 00:00:00 | \_ /usr/bin/multilog t s100
  root 3276 3272 0 13:39 ? 00:00:00 \_ supervise send
  qmails 3310 3276 0 13:39 ? 00:00:00 | \_ qmail-send
  root 3356 3310 0 13:39 ? 00:00:00 | \_ qmail-lspawn ./Maild
  qmailr 3357 3310 0 13:39 ? 00:00:00 | \_ qmail-rspawn
  qmailq 3358 3310 0 13:39 ? 00:00:00 | \_ qmail-clean
  
  
  
  
  Bir başka araç ise pstree ‘ dir. Süreçleri ve alt süreçleri alfabetik sıra ile görümtüler.
  
  
  [root@mail ~]# pstree
  
  
  Bir kullanıcıya ait süreçlerin listesini görebilmek için (u) parametresini kullanıyoruz.
  
  
  [root@localhost ~]# ps -u hakan
  PID TTY TIME CMD
  10402 ? 00:00:00 sshd
  10403 pts/1 00:00:00 bash
  
  
  Süreçlerle birlikte işlemci ve bellek miktarlarınıda görmek istiyorsak.
  
  
  [root@localhost ~]# ps -u hakan u
  USER PID %CPU %MEM VSZ RSS TTY STAT START TIME COMMAND
  hakan 10402 0.0 0.1 8316 1432 ? S 12:25 0:00 sshd: hakan@pts/1
  hakan 10403 0.0 0.1 5288 1400 pts/1 Ss+ 12:25 0:00 –bash
  
  
  Bir kullanıncının süreç numaraları ile birlikte ebeveyn süreç numaralarını görmek istersek , o durumda –f parametresini kullanmalıyız. PPID alanı ebeveyn süreçleri göstermektedir.
  
  
  [root@localhost ~]# ps -fu hakan
  UID PID PPID C STIME TTY TIME CMD
  hakan 10402 10356 0 12:25 ? 00:00:00 sshd: hakan@pts/1
  hakan 10403 10402 0 12:25 pts/1 00:00:00 -bash
  
  
  Ps aracının çıktılarındaki bazı parametreleri açıklayalım.
  
  
  • PID: Süreç numarası. Her sürecin farklı bir numara alması sistem tarafından düzenlenir.
  • %CPU: İşlemcinin % olarak ne kadarı süreç tarafından kullanılıyor ?
  • %MEM: % olarak hafızada kapladığı yer
  • SIZE: Programın toplam kullandığı bellek alanı (kilobyte)
  • RSS: Programın bellekte kapladığı gerçek alan. Bu değer paylaşılan sistem kütüphaneleri (shared library) nedeniyle genellikle SIZE değerinden büyüktür.
  • TTY: Sürecin çalıştırıldığı (sanal) terminal
  • STAT: Süreç o sırada ne yapıyor ?
    • S: Uyumakta, bu durum genellikle sürecin bir G/Ç işlemi (örneğin farenin hareketi ya da ağdan gelecek veriler) beklemesi sırasında olur.
    • R: Çalışabilir. Çalışabilir süreçler, gereksinim duydukları bütün sistem kaynaklarına sahip olan süreçlerdir. Çekirdek (tek işlemcili bir makinada) belirli aralıklarla bu süreçlerden sadece birini çalıştırır.
    • T: Durmuş. Bu durum sürecin kullanıcı tarafından (örneğin Control-Z tuşlarına basılarak) durdurulmasında görülür.
    • Z: Zombie. Bu tür süreçler, kendisini çalıştıran sürece (parent process) mesaj bırakamadıklarından takılmış süreçlerdir. Öldürülemezler ancak sitem kaynaklarını da kullanamazlar.
    • D: Kesilemez uykuda. Bazı G/Ç işlemleri o sırada bu işlemi yapan sürecin kesilmemesini gerektirir. Böyle durumdaki süreçleri de ilgili G/Ç işlemi bitinceye kadar öldüremezsiniz.
  • START: Sürecin çalıştığı zaman
  • COMMAND: Komut satırından girilen programın ismi
  • PPID: Ebeveyn süreç numarası. Süreçlerin bağlı olarak çalıştıkları anasürüçlerin çalışma numarasıdır.
  • VSS: Sanal bellek kullanım miktarını gösterir.
  • SIZE: Hafıza kullanım miktarı. Eğer süreç swap alanından taşınırsa gerekli hafıza alanı miktarı.
  • C: %CPU ‘e bakın
  
  
  
  
  Ps komutu ile görmek istediğimiz değerleri seçme imkanına sahibiz. Ps komutu parametrelerinden değerlerni görmek istediklerimizi virgül ile ayırarak yan yana yazıyoruz. İstediğimiz parametreye göre sıralama imkanına da sahibiz. Aşağıdaki örnekte süre süreçler hafıza kullanım miktarına göre sıralanmıştır.
  
  
  [root@mail ~]# ps -eo user,pid,ppid,%cpu,%mem,size,rss,command --sort=size
  USER PID PPID %CPU %MEM SZ RSS COMMAND
  root 2 1 0.0 0.0 0 0 [ksoftirqd/0]
  root 3 1 0.0 0.0 0 0 [events/0]
  ........
  
  
  Aşağıda çalışan proses için seçilen sutunlar, işlemci kullanımı yüzdesine göre sıralanmıştır.
  
  
  [root@mail ~]# ps -eo pid,ppid,size,rss,%cpu,stat --sort=-%cpu
  PID PPID SZ RSS %CPU STAT
  3270 3238 156440 134528 0.2 S
  11155 3260 30064 31760 0.1 S
  4257 3260 35604 37724 0.1 S
  
  
  Aşağıda yine httpd sürecine ilişkin seçilen alanların değeri görülmektedir. Dikkat edilirse –C parametresi ile süreçleri ismine göre seçebilmekteyiz.
  
  
  [root@mail ~]# ps -o pid,ppid,stat -C httpd
  PID PPID STAT
  3496 1 Ss
  3522 3496 S
  3523 3496 S
  3524 3496 S
  3525 3496 S
  3526 3496 S
  3527 3496 S
  3528 3496 S
  3529 3496 S
  29317 3496 S
  
  
  İsimler gibi süreç numaralarınıda kullanabiliriz.
  
  
  [root@mail ~]# ps -p 3154 -o pid,ppid,stat
  PID PPID STAT
  3154 1 Ssl
  
  

   Top ile süreçlerin izlenmesi

  
  
  Top aracı ps aracı ps aracının aksine, süreçleri anlık değişimleride içerecek şekilde izler.Sistem üzerinde bulunan uygulamalar, üzerlerindeki iş yüküne göre sürekli olarak kaynak taleb ederler. Sistem kaynakları, önceliklerine göre çalışan uygulamalar arasında sürekli olarak paylaştırılmaktadır. Top aracı bu anlık değişimleri sürekli olarak izleyebilmemize olanak tanır. Top aracının en temel kullanımı aşağıdaki gibidir.
  [root@localhost ~]# top
  
  
  [root@localhost ~]# top
  top - 21:00:39 up 7:21, 1 user, load average: 0.15, 0.03, 0.01
  Tasks: 131 total, 1 running, 130 sleeping, 0 stopped, 0 zombie
  Cpu(s): 1.1% us, 0.3% sy, 0.0% ni, 98.0% id, 0.5% wa, 0.0% hi, 0.0% si
  Mem: 1026120k total, 991608k used, 34512k free, 11372k buffers
  Swap: 2658748k total, 208k used, 2658540k free, 546068k cached
  
  
  PID USER PR NI %CPU TIME+ %MEM VIRT RES SHR S COMMAND
  4687 apache 15 0 10 1:42.87 2.6 61512 26m 2208 D python
  5189 apache 15 0 2 1:57.79 3.9 73520 38m 2208 S python
  1 root 16 0 0 0:00.57 0.1 3636 548 468 S init
  2 root RT 0 0 0:00.03 0.0 0 0 0 S migration/0
  ...........
  
  
  Yukarıda görüldüğü üzere sistem kaynaklarında anlık olan tüm değişmeleri izlemektedir. İlk bölümde sisteme bağlanmış olan kullanıcı sayıları ve sistem yükünü görüntüler. Hemen takib eden satırda sistemde çalışan süreç sayısı ve bu süreçlerin durumlarıyla ilgili istatistiki veriler gelir. Sonraki alanlar ise sırasıyla işlemci,hafıza ve takas alanı ile ilgili verilerdir. İkinci bölümde ise süreçler ayrıntılı olarak sütünlarda listelenir. Sütünlardaki parametrelerin büyük bir bölümü ps aracındaki ile aynıdır.
  
  
  [root@localhost ~]# top –d 10 (sonucları 10 saniyede bir günceller varsayılan değer 3 saniyedir)
  
  
  [root@localhost ~]# top –u hakan (sadece hakan kullanıcısına ait süreçleri görüntüler.)
  
  
  [root@localhost ~]# top –p 4687,5189 numaralı süreçlerin durumunu görüntüler.
  
  
  
  
  
  
  
  

   Süreçlerde Arama işlemleri

  
  
  Çalışan süreçler üzerinde değişiklikler yapabilmemiz için öncelikle o süreci hafızada bulmamız gerekir. Süreçlerin durumu hakkında bilgi almak , süreçlerin çalışma önceliklerini değiştirmek, yada süreçleri öldürmek , süreçler üzerinde yapabileceğimiz değişikliklerdendir.
  Hafızada süreçleri aramak için pgrep komutunu kullanbiliriz.
  
  

   Pgrep aracı

  
  
  [root@localhost ~]# pgrep init
  1
  
  
  Eğer süreç numarası ile birlikte süreç isminide döndürmek istiyorsak (-l) parametresini eklemeliyiz.
  
  
  [root@localhost ~]# pgrep -l named
  3193 named
  
  
  Pgrep aracını herhangi bir kullanıcıya ait olan bir süreçleri bulmak içinde kullanbiliriz.
  
  
  [root@localhost ~]# pgrep -lu root
  1 init
  2 migration/0
  3 ksoftirqd/0
  
  

  Fuser Aracı

  
  
  Süreçleri bulmak için kullanabileceğimiz bir başka araç ise fuser ‘dır. Bu araç süreçlerin işlem için açtıkları dosyaları yada TCP/IP soketlerini bulabilir. Bulduğu bu kullanımda olan dosya ve soketleri proseslere sinyaller göndererek kapatabilir. Sisteme bağlanmış olan disk bölümlerindeki açık halde bulunan dosyaları kapatmak için ideal bir araçtır. Böylelikle açık kalan bu dosyaların kapatılmasıyla disk bölümleri düzgünce sistemden çözülebilir. Aşağıdaki örnekte yedek dizinini kullanan süreçler listeleniyor.
  
  
  [root@lnx ~]# fuser -m /mnt/yedek
  /mnt/yedek: 2456c
  
  
  Diğer bir kullanım şekli ise u parametresi ile sürüç numaralarının yanısıra kullanıcıları görüntülemektir. Aşağıdaki örnekte yedek dizinini kullanan süreçlerin süreç numaralarıyla birlikte bu süreçlerin sahpleri listelenmiştir.
  
  
  [root@lnx ~]# fuser -u /mnt/yedek
  /mnt/yedek: 2456c(mehmet) 2608c(root)
  
  
  Daha ayrıntılı bir çıktı için:
  
  
  [root@lnx ~]# fuser -mauv /mnt/yedek
  
  
  USER PID ACCESS COMMAND
  /mnt/yedek: mehmet 2456 ..c.. (mehmet)bash
  root 2608 ..c.. (root)bash
  
  
  Bu dizinde açık olan süreçleri öldürmek içinse
  
  
  [root@lnx ~]# fuser -k /mnt/yedek
  /mnt/yedek: 2456c 2608c
  
  
  Komutunu kullanabiliriz . Bu komuttan sonra dizinlerdeki son duruma bir daha göz atalım. Aşağıda görüldüğü üzere bu dizini kullanan tüm süreçler ölmüştür.
  
  
  [root@lnx ~]# fuser -mauv /mnt/yedek
  
  
  USER PID ACCESS COMMAND
  /mnt/yedek:
  
  

   Ps komutunun çıktısında arama yapmak

  Ps komutunun çıktısını grep aracına yönlendirerek hafızadaki süreçlerde arama yapabiliriz. Bsd stilinde ps çıktısında arama için
  [root@mail ~]# ps aux | grep clamd
  root 3238 0.0 0.0 2132 216 ? S 05:31 0:00 supervise clamd
  clamav 3264 0.2 13.4 160780 137560 ? Sl 05:31 2:15 /usr/sbin/clamd
  qmaill 3265 0.0 0.0 2432 316 ? S 05:31 0:00 /usr/bin/multilog t s1000000 n100 /var/log/qmail/clamd
  root 30104 0.0 0.0 6432 648 pts/0 S+ 23:27 0:00 grep clamd
  
  
  diğer bir yöntem ise;
  
  
  [root@mail ~]# ps -el | grep clamd
  4 S 46 3264 3238 0 76 0 - 40195 - ? 00:02:17 clamd
  
  
  
  

   Süreçlerin arkaplanda çalıştırılması

  
  
  Herhangi bir uygulamayı terminalden yada konsoldan çalıştırdığımızda, komut satırı,komutun çalışması bitene kadar başka bir komutu girmemize izin vermez. Bunun anlamı bu komutun önplanda çalışmasıdır. Eğer komutun işini birmesini istemiyorsak , komutu çalıştırırken arkaplanda çalımasına devam etmesini söylememiz gerekmektedir. Bunun için komuttan hemen sonra bir “&” işareti eklememiz gerekmektedir.
  
  
  [root@lnx ~]# firefox &
  [1] 3549
  
  
  Parantezin içindeki bir rakamı sürecin sıra numarasıdır. Diğer rakam ise tahmin edileceği üzere süreç numarasıdır. Sürecin sıra numarasının bir olmasının anlamı sistem tarafından “İlk önce bu süreç bitirilmeye çalışıcaktır.” anlamındadır. Bir başka uygulamayı daha çalıştıralım.
  
  
  [root@lnx ~]# tsclient &
  [2] 3585
  
  
  Bu durumdada tsclient uygulaması arkaplanda çalışacak şekilde çalıştırılıyor. Süreç iş numarası 2 değerini almıştır. Arka planda çalışan süreçlerin tümünü görmek istersek jobs komutunu kullanmamız gerekir.
  
  
  [root@lnx ~]# jobs
  [1]- Running firefox &
  [2]+ Running tsclient &
  
  
  Arka planda çalışan bir komutu tekrar ön planda çalıştırmak için fg komutunu kullanıyoruz.
  
  
  [root@lnx ~]# fg %1
  Firefox
  
  
  Firefox uygulamasının süreç sıra numarası 1 dir %1 parametresi ile uygulamayı tekrar ön plana almış olduk. Ön planda çalışan bir komutu arka plana göndermeden önce o komutu durdurmamız gerekmektedir. Bu işlemi ctrl+z tuş kombinasyonu ile yapabiliriz. En son durumda firefox uygulamasını ön plana almıştık. Bu uygulamayı tekrar arka plana almak için ilk önce uygulamayı ctrl+z tuş kombinasyonu ile durduruyoruz.
  
  
  [root@lnx ~]# fg %1
  firefox
  ctrl+z
  [1]+ Stopped firefox
  
  
  Daha sonra tekrar arka planda çalıştırmaya devam etmek için bg komutunu kullanıyoruz.
  
  
  [root@lnx ~]# bg %1
  [1]+ firefox &
  Bir diğer komut ise disown komutudur. Bu komut bir kabuğa bağlı olan bir süreci o kabuğa bağımlı olmaktan kurtarır. Böylelikle kabuk ölse dahi süreç çalışmaya devam edecektir.
  
  
  [root@lnx ~]# disown %3 Süreç numarası 3 . olan işlemin kabukla bağlantısını keser.
  [root@lnx ~]# disown -a Tüm işlerin kabukla bağlantısını keser.
  [root@lnx ~]# disown -h Kabuğa bağlı olarak çalışan tüm süreçleri gönderilen HUP
  
  
  sinyalinden korur.
  
  
  
  

   Süreçlerin Sona Erdirilmesi

  Her an çalışan süreçlerden biri veya birkaçı, beklenmedik döngüye girebilir. Bunun sonucu olarak sistemin kaynaklarını, özellikle hafızayı tüketici bir duruma gelebilir. Bu tür kısır döngüye giren süreçleri bulup, eğer hayati önem taşımıyorlarsa `öldürmek' gerekir. Süreci öldürmekten kasıt, programı tamamen durdurarak sistemle ilişkisini kesmektir. Bu sayede programın hafızada kapladığı bölge serbest kalacak, çekirdek de hafıza düzenlemesini tekrar yaparak başka süreçlere daha fazla yer ayıracaktır. Bir süreci öldürmek için kill komutu kullanılır. Yukarıdaki 67 numaralı sürece ait /usr/sbin/rpc.mountd programını öldürmek için şunları yazın :
  [root@lnx ~]# kill 67
  
  
  Birçok süreç sizden bu mesajı aldıktan sonra, dosya sistemi üzerinde yarattığı geçici dosyaları, dosyalar üzerine koyduğu kilitleri temizlemek gibi yapması gereken işlemleri yaptıktan sonra çalışmasına son verecektir. Eğer öldürmeye çalıştığınız süreç herhangi bir nedenle takılmışsa ve bu komuta tepki vermiyorsa aşağıdakini deneyin:
  
  
  [root@lnx ~]# kill -9 67
  
  
  Artık programın sistemle ilişkisi tamamen kesilmiştir. Kill komutu, -9 seçeneğiyle sürece 9 numaralı sinyali gönderir. Bu sinyali alan sürecin yukarıda sözü edilen iki özel durum dışında çalışmayı sürdürmesi olanaksızdır. -9 seçeneğini özellikle sistem süreçleri üzerinde gerekmedikçe kullanmamalısınız.
  
  
  Süreçleri , süreç numaralarına gerek duymadan isimleriyle öldürebilmek için killall komutu kullanılır.
  
  
  [root@lnx ~]# killall httpd
  
  
  Herhangi bir X oturumunda yanıt vermeyen bir uygulamayı öldürmek için ise xkill komutunu kullanıyoruz.
  
  
  [root@lnx ~]# xkill
  
  
  Daha sonra komutla birlikte beliren işaretçiyi takılan uygulama penceresini tıklıyoruz.
  ALINTIDIR
  KAYNAK:www.belgeler.org