LİNUX'DA İLK ADIMLAR

Unix'e Özel Bazı Özellikler

• Unix, komutların ve dosya isimlerinin küçük/büyük harf olmalarına dikkat eder. mozilla ve Mozilla tamamen farklı komutlar olabilir. Sisteme giriş yaptığınız isim ve büyük ihtimalle sizden veri isteyen her alandaki girişiniz bu yapıdadır.
• Dosya isimleri 256 karakter uzunluğuna kadar olabilir ve kullanılabilecek karakterlerle ilgili bir kısıtlama yoktur.
• . (nokta) ile başlayan dosya/dizin isimleri gizlidir, ls komutu ile doğrudan gözükmez.
• Komutlarda kullanılan dizinleri belirleyen / karakteri DOS'daki \ karakterinin karşılığıdır.
• Linux altında bütün dizinler ve dosya sistemleri (sisteme bağlanmış disk bölümleri) / (kök) dizini altında bir tek ağaç oluşturur (DOS disk bölümleri için kullanılan C:\, D:\ gibi isimlendirme yoktur)
• Yapılandırma dosyalarında satır başındaki # büyük ihtimalle yorumdur.

Sisteme Giriş ve Çıkış

Açılış işlemleri tamamlandıktan sonra sistem giriş için hazır hale gelir.

Red Hat Enterprise Linux release 3.0 Kernel 2.4.0-8 on an i686

marine login: saydin Password :

Sistemi kullanmak üzere hesabı açılan kullanıcılar kullanıcı adı (username) ve şifrelerini (password) girerek sisteme erişebilirler.

marine login: saydin Password :

[saydin@marine saydin]$

[saydin@marine saydin]$ ifadesi Prompt olarak adlandırılır. Giriş yapan kullanıcı ve girilen klasör ile ilgili bilgi verir.

Kurulum sırasında kullanıcı hesabı açılmamış ise sistem yöneticisi (root) olarak sisteme bağlanıp adduser komutuyla kullanıcı hesapları açılır. Kullanıcı ekleme işlemiyle ilgili ayrıntılı ilerideki bölümlerde anlatılacaktır.

Kullanıcı sisteme bağlandıktan sonra komut satırından işlemlerini gerçekleştirebilir. Yapılması gereken ilk işlem sistem yöneticisi tarafından atanan geçici şifrenin değiştirilmesidir. Bunun için passwd komutunu kullanmak gerekir.

[saydin@marine saydin]$ passwd

Changing password for user saydin. Changing password for saydin (current) UNIX password:

New password:

Retype new password:

passwd: all authentication tokens updated successfully.

Komut girilip ENTER tuşuna basıldıktan sonra güvenlik nedeniyle ilk olarak kullanıcının güncel şifresi sorulur. Yine güvenlik nedeniyle girilen şifre bilgileri ekranda görünmez. Güncel şifre bilgisi doğru şekilde girildikten sonra kullanıcının yeni şifre bilgisinin girilmesi istenir. Kontrol amaçlı yeni şifrenin doğrulanması için tekrar girilmesi istenir. Böylece şifre değiştirme işlemi başarılı bir şekilde tamamlanmış olur.

Şifre seçiminde dikkat edilmesi gereken kurallar:

Şifre bilgisi sisteme erişimde kullanıldığı için özellikle sistem yöneticisi şifresinin diğer kullanıcılar tarafından bilinmemesi ve kolayca öğrenilmemesi gerekir. Bunun için;

• En az 8 karakterden oluşmalıdır.
• Kolayca tahmin edilebilecek ad, soyad, doğum tarihi gibi kişisel bilgiler tek başına kullanılmamalıdır.
• Büyük-küçük harflerin ve rakamların karışımından, ancak unutulmayacak şekilde seçilmelidir
• Belli aralıklarla değiştirilmelidir.

Şifre örnekleri:

SeL75A?? MeTu20-02 73taHdeR

(Güvenlik nedeniyle bu şifrelerin kullanılmaması önerilir)

Sistemden çıkış için logout, exit komutları ya da Ctrl+D tuş ikilisi kullanılarak oturum sonlandırılabilir. Sistemi kapatmak için shutdown komutu ya da Ctrl+Alt+Del tuşları kullanılabilir.

Lınux Komut Yapısı

Komut satırında belli işlemleri gerçekleştirebilmek için belli komutların bilinmesi gerekmektedir. Komutlar genel olarak üç ana bölümden oluşur:

<komut> <seçenek(ler)> <argüman(lar)>

Seçenekler komutun hangi şekilde çalışacağını, argümanlar komutun ne üzerinde çalışacağını belirler. Komutun çalışması için komuta ve yapılması istenilen işleve göre seçenek ve/yada argüman gerekmeyebilir.

Örnek:

ls komutu bulunulan dizindeki dosya ve dizinleri listeler:

[saydin@marine saydin]$ ls

alsa_mail kern.flp snapshotl.png

book.01 linux-2 . 4 . 18 . tar . gz snapshot.png

book02 linux-atm-2.4.0-1.i386.rpm snddevices.in

ls -l komutu bulunulan dizindeki dosya ve dizinleri ayrıntılı bilgi olarak listeler:

[saydin@marine saydin]$ ls —l
total 72892

-r-xr-xr-x 1 saydin users 466 May 23 2002 alsa_mail

-rw-r—r— 1 saydin users 459002 May 27 13:11 dene

—rw—r—r— 1 saydin users 309908 May 27 13:12 dene.xpm

drwx 3 saydin users 4096 May 28 2002 Desktop

ls /var komutu '/var' dizini içerisindeki dosya ve dizinleri listeler:

[saydin@marine saydin]$ ls /var

arpwatch gdm lock mail preserve state www

cache lib log nis run tmp yp

db local lost+found opt spool tux

ls -al /home/saydin komutu '/home/saydin' dizinindeki gizli dosya ve dizinler dahil bütün dosya ve dizinleri ayrıntılı olarak listeler:

[saydin@marine saydin]$ ls -al /home/saydin/

total 73084

drwx 21 saydin users 4096 May 28 14:02 .

drwxr-xr-x 4 root root 4096 May 23 2002 ..

drwx 2 saydin users 4096 May 24 2002 .AbiSuite

-r-xr-xr-x 1 saydin users 466 May 23 2002 alsa_mail

-rw 1 saydin users 0 May 23 2002 .autorun.lck

-rw 1 saydin admin 2197 May 28 2002 .bash_history

-rw-r—r— 1 saydin users 24 May 23 2002 .bash_logout

-rw-r—r— 1 saydin user 191 May 23 2002 .bash_profile

-rw-r—r— 1 saydin users 124 May 23 2002 .bashrc

İlk Özellik - Otomatik Tamamlama

Bash kabuk programının ilk özelliği otomatik tamamlama özelliğidir. Kullanıcıya kolaylık tanıma ve zaman kazanma bakımından çokça kullanılan bir özelliktir. Komut satırında yarım bırakılan komutdan sonra TAB tuşuna basılarak komutun tamamlanması sağlanır.

Örnek:

Bulunulan dizindeki bir dosyanın içeriğini görüntülemek için;

[saydinSmarine saydin]$ ls

kdestart.png nsmail sort.txt ws31_manual.pdf

'sort.txt' dosyasını vi editörü ile açmak için 'vi sort.txt' yazmak yerine;

[saydinSmarine saydin]$ vi so

yazılıp TAB tuşuna basıldığında;

[saydinSmarine saydin]$ vi sort.txt

otomatik olarak tamamlanır.

Eğer tamamlanacak kısımda birden fazla seçenek varsa sadece onlar listelenir.

Örnek:

[saydinSmarine saydin]$ ls

sayilar selo.tar.gz snapshotl.png

snapshot.png snddevices.in sort.txt

[saydinSmarine saydin]$ ls sn<TAB>

snapshot.png snapshotl.png snddevices.in

clear

Terminali temizler ve imleci ilk satıra taşır.

Örnek:

[saydin@marine saydin]$ ls

CONS.F fikstur.pas progs.tar.gz

Mail fquad.f quad.f

XF86Config-4 graph.m run.sh

a.out kimlik.txt satranç.cpp

[saydin@marine saydin]$ clear

ENTER tuşuna basıldığında tüm ekran temizlenir, komut satırı ekrandaki ilk satırda görüntülenir.

[saydin@marine saydin]$

ALINTIDIR
KAYNAK:www.belgeler.org