Dağıtım
kavramı, özgür yazılım felsefesinin çok alternatifli dünyasının
bir sonucu olarak ortaya çıkmış, Linux'a özgü bir terimdir.
Linux Dağıtımı ile vurgulanan aslında tam bir işletim sistemi
olarak çalışır hale gelmiş bir özgür yazılım projeleri
topluluğudur.
Bunun
için sistemi kullanacak kullanıcı ya da sistemin üstleneceği
göreve uygun olarak Linux çekirdeği ve birlikte
binlerce özgür yazılım projesi ürünü kullanılarak
birlikte çalışacak şekilde bir sistem oluşturulur.
Kullanım
yaygınlıkları ve GNU/Linux dünyasına katkılarıyla öne çıkan
bazı dağıtımlar vardır: Ubuntu, Debian, Slackware,Mandriva
Linux (Mandrake), Pardus , Red Hat, Fedora
Core, SUSE bunlardan bazılarıdır.
Bir
Linux sistemi bilgisayara kurulmadan CD-ROM veya USB Bellek üzerinden
çalışabilecek şekilde de tasarlanabilmektedir. Bir dağıtımın
bu şekilde kullanılabilen sürümüne "Çalışan sürüm"
(İngilizce: live version ), kullanıldığı medyalara göre de
"Çalışan CD" (Live CD) veya "Çalışan USB"
(Live USB) denilmektedir. Bazı dağıtımlar ise sadece çalışan
sürümü ile yayınlanmaktadır. Bu alanda en çok bilinen dağıtım
Debian temel alınarak hazırlanan Knoppix ve bir dağıtımı
temel almamış olan Slax'dır. Ayrıca Mandrake temel alınarak
hazırlanan Turkix (yerli) sayılabilir.
Kullanıcılar
açısından dağıtımları birbirinden ayıran en önemli faktörler
dağıtımların kullandıkları paket yönetim sistemleri, masaüstü
ortamları ve yönetim araçlarıdır. Paket yönetim sistemleri
yazılımların kurulup kaldırılması için kullanılırken,
masaüstü ortamları kullanıcıların sistem gereksinimleri ve
ihtiyaç duydukları masaüstü araçları ve konforu açısından
önemlidir. Örneğin bazı sunucu dağıtımlarında hiçbir
masaüstü ortamı bulunmazken Ubuntu gibi ev-ofis amaçlı
bazı dağıtımların farklı masaüstü seçenekleri ile
kullanılabilme imkânı bulunmaktadır.
Dağıtım
geliştirme modelleri de paket yönetim sistemleri açısında
temelde üç grupta incelenebilir. Bu üç grup ikili paket yönetimi,
kaynak paket yönetimi ve melez paket yönetimidir. İkili yöntemde
paketler yazılımcıların kaynak kodlarından ilgili dağıtımın
özelliklerine uygun şekilde derlenerek ikili hale dönüştürülür
ve paket depolarından kullanıcılara sunulur. Kaynak paketlerde ise
yazılımlar kaynak kodları ile depolarda bulunur, kullanıcılar
derleme işlemini kendi bilgisayarlarında yaparlar. Bu şekildeki
pek çok dağıtımın paket yönetim sisteminin yazılımların
dağıtıma uygun derlenmesi için dağıtıma özgü bir derleme ve
inşa sistemi vardır. Melez yöntemde ise bu iki yöntem de
kullanılır.
Türkiye'de
Fedora üzerinde geliştirilen Turkuaz, Gelecek ve
Mandrake üzerinden geliştirilen Turkix, Armador OS
2006 gibi projelerden sonra TUBİTAK bünyesinde Pardus isimli
bir dağıtım geliştirilmektedir. Pardus her Bilgisayar
okuryazarı'nın kolayca kurup kullanabilmesi amaçlanarak
geliştirilmektedir. Bu nedenle kurulumundan yönetimine kadar pek
çok araç ve teknoloji Pardus geliştiricileri tarafından özel bir
proje olarak geliştirilmektedir.
Finansal
güç açısından; Novell tarafından satın alınan ve
milyar dolarlık bir bütçeye sahip Suse ve bunun yanı sıra Fedora
Core'un da sahibi Red Hat linux dağıtımları ekonomik
olarak en büyük özgürlüğe sahiptir. Aynı zamanda, Mandrake'nin
(yeni adıyla Mandriva) arkasında ise dünya devi Vivendi-Universal
şirketin bulunmaktadır. Kullanımı ve yüklenmesi en rahat olan
Linux dağıtımlarından bir tanesi de Ubuntu'dur
ve bu dağıtıma Canonical şirketi
destek olmaktadır. Bu dağıtım içerisinde bulunan araçlar
sayesinde kolay ve sorunsuz kullanım desteği sağlamaktadır.
Mepis, Ubuntu, Yoper, Knoppix, Libranet, Linspire, Xandros ve Adamantix gibi
birçok linux dağıtılımında da baz olarak
kullanılanDebian; Google da
başta olmak üzere birçok web sitesi tarafından başlıca
kullanılmaktadır.
Hazır
dağıtımların yanı sıra, internet depolarından kaynak kodlar
alınarak hazırlanan ve deneyimli kullanıcılara hitap eden bir
dağıtım modeli daha bulunmaktadır. Bu dağıtımların en
popüleri Gentoo, en geniş kapsamlısı Linux From
Scratch, kurulumu en rahat olanı da Source Mage'dir. Bunun yanı
sıra; Rock Linux kurulması halinde size özel bir
dağıtıma dönüşebilmekte ve isoolarak CD'den kurulacak
şekilde hazırlanıp sunulabilmektedir. Günümüzde sunulan birçok
linux dağıtılımı Rock Linux'de kurulmuştur ya da
geliştirilmektedir.
DEBIAN
- DEBIAN TABANLI DAĞITIMLAR
Debian Geniş
donanım platformu desteği olan köklü bir geçmişe sahip özgür
bir dağıtımdır. Debian ve türevi dağıtımlar .deb dosya biçimi
ile kullanılan paket yönetim sistemine sahiptir.
|
Dağıtım
|
Açıklama
|
|
|
AMD64
Mimarisi üzerinde özel ses ve video üretimi amacıyla
kullanılmaktadır.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Çek
Cumhuriyetinde geliştirilen kolay kullanımı amaçlayan bir
masaüstü dağıtımı.
|
|
|
Hindistan
Resmi Kurumlarında kullanılan bir dağıtım.
|
|
|
|
|
|
Multimedya
üretimi için hazırlanmış bir dağıtım.
|
|
|
Brezilye
menşeili Morphix, Elive, Debian ve Kanotix temelli bir dağıtım.
Masaüstü Mac OS X'e benzemektedir.
|
|
|
Router/Firewall
ve NAS/PDC amacıyla geliştirilen bir dağıtım.
|
|
|
Enlightenment
pencere yöneticisi kullanan bir Live CD dağıtımı.
|
|
|
Knoppix
tabanlı Fluxbox pencere yöneticisi kullanan bir dağıtım.
|
|
|
Live
CD dağıtımı.
|
|
|
|
|
|
Router/firewall
amaçlı bir dağıtım.
|
|
|
İspanya
menşeili bir dağıtım.
|
|
|
Kolay
kullanımı hedefleyen KDE Masaüstü ortamını kullanan
kurulabilir bir Live CD dağıtımı.
|
|
|
İLk
Live CD dağıtımı.
|
|
|
|
|
|
Eskiden
Ubuntu üzerinde geliştirilen Linux Mint, Debian tabanına
taşınma kararı almıştır.
|
|
|
Lindows
olarak bilinen kolay masaüstü kullanımını hedefleyen bir
dağıtım.
|
|
|
Router
amaçlı bir dağıtım.
|
|
|
Taşınabilir
Linux cihazları için geliştirme ortamı sunan bir dağıtım.
|
|
|
Kurulabilir
Live CD dağıtımı.
|
|
|
Morphix
tabanlı Nepal dilinde bir dağıtım.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Partekiz
menşeili Knoppix ve Kanotix tabanlı bir dağıtım.
|
|
|
Kanotix
tabanlı kurulabilen Live CD dağıtımı.
|
|
|
Fransa
menşeili ve sunucu sürümü de olan okullar gibi topluluk ve
organizasyonlar için geliştirilen bir dağıtım.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
JRSC
tarafından geliştirilern Brezilya menşeili bir dağıtım.
|
|
|
Okullar
için geliştirilmiş Norveç menşeili bir dağıtım.
|
|
|
Kurulabilir
live CD dağıtımı. Debian'ın kararsız(Sid) sürümünü
kararlı hale getirmeyi amaçlayan bir dağıtımdır.
|
|
|
Mezzo
masaüstü ortamı kullanan bir dağıtım.
|
|
|
İspanya-GAliçya
menşeili bir dağıtım.
|
|
|
Mac
OS X tarzında geliştirlen bir dağıtım.
|
|
|
Arjantin
menşeili bir dağıtım.
|
|
|
Güney
Afrika menşeili Canonical
Ltd şirketi
tarafından desteklenen, kolay masaüstü kullanımını
hedefleyen, GNOME masaüstü ortamı kullanan, yaygın kullanılan
bir dağıtım.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
XBox
için geliştirilen bir dağıtım.
|
Knoppix
- Knoppix Tabanlı Dağıtımlar
KNOPPİX
Debian tabanlı bir dağıtımdır.
|
Dağıtım
|
Açıklama
|
|
|
|
|
|
Kurulabilen
küçük bir Live CD dağıtımı.
|
|
|
Fransızca'ya
çevrilmiş Knoppix.
|
|
|
Küçük
bir Live CD ve Live USB dağıtımı.
|
|
|
Brezilya
menşeili bir dağıtım.
|
|
|
|
|
|
Brezilya
menşeili bir dağıtım.
|
|
|
GNOME
masaüstü ortamı kullanan bir Live CD dağıtımı.
|
|
|
Özgür
multimedya yazılımlarını barındıran bir dağıtım.
|
Ubuntu
- Ubuntu Tabanlı Dağıtımlar
Ubuntu,
Debian tabanlı bir dağıtımdır.
|
Dağıtım
|
Açıklama
|
|
|
Dünyanın
en yaygın Linux dağıtımı.
|
|
|
Ubuntu'nun Xfce kullanan
versiyonu. Resmi olarak Canonical tarafından desteklenmektedir.
|
|
|
Ubuntu'nun Kde kullanan
versiyonu. Resmi olarak Canonical tarafından desteklenmektedir.
|
|
|
Ubuntu'nun LXDE kullanan
versiyonu.
|
|
|
|
|
|
Ubuntu'nun
stüdyolar için geliştirilen versiyonu.
|
|
|
Ubuntu'nun
eğitim amaçlı kullanılan versiyonu.
|
|
|
İslami
Linux dağıtımı.
|
|
|
Hıristiyanlar
için Linux dağıtımı.
|
|
|
Satanistler
için Linux.
|
|
|
Pek
çok şeyin hazır geldiği Ubuntu tabanlı bir Linux dağıtımı.
|
|
|
Windows'tan
Linux'a geçen kullanıcılara Windows'u aratmamak için
geliştirilen bir Linux dağıtımı.
|
|
|
Sadece
özgür araçların barındırıldığı %100 oranında özgür
Ubuntu türevi.
|
|
|
Elementary projesi
tarafından geliştirilen bir Ubuntu türevi.
|
GENTOO
- GENTOO TABANLI DAĞITIMLAR
Gentoo Portage
paket yönetim sistemine sahip ve sınırsız özelleştirilebilmeye
imkân veren bir dağıtım.
|
Dağıtım
|
Açıklama
|
|
|
XBox
için bir dağıtım.
|
|
|
Live
USB amaçlı bir dağıtım.
|
|
|
Kolay
kurulumu hedefleyen bir dağıtım.
|
|
|
Live
CD dağıtımı.
|
|
|
Kurulabilen
Live DVD dağıtımı.
|
|
|
Veri
kurtarma amaçlı Live CD dağıtımı.
|
|
|
Arjantin
menşeili bir dağıtım.
|
|
|
Anaconda
yükleme sistemini kullanan bir dağıtım.
|
Fedora
- Fedora Tabanlı Dağıtımlar
RPM
Paket yönetim sistemini kullanan bir dağıtım.
|
Dağıtım
|
Açıklama
|
|
|
Polonya
menşeili eğitim ve multimedya kullanımı amaçlı bir dağıtım..
|
|
|
SUN
Sparc mimarisi için bir dağıtım.
|
|
|
|
|
|
LTSP
destekli bir dağıtım.
|
|
|
Kolay
kullanım ve yüklümü amaçlı bir dağıtım.
|
|
|
Çin
menşeili bir dağıtım.
|
|
|
PowerPC
mimarisi için bir dağıtım.
|
Red
Hat Enterprise Linux - RedHat Tabanlı Dağıtımlar
RPM
Paket yönetim sistemini kullanan bir dağıtım.
|
Dağıtım
|
Açıklama
|
|
|
Sponsorlarca
desteklenen uzakdoğu dilleri desteği veren bir dağıtım.
|
|
|
Sunucu
amaçlı yaygın kullanılan bir dağıtım.
|
|
|
Router/firewall
amaçlı bir dağıtım.
|
|
|
Fermilab
ve CERN tarafından desteklenen mühendislik amaçlı bir dağıtım.
|
|
|
Kolay
yönetimi amaçlayan CentOs tabanlı küçük bir dağıtım.
|
|
|
|
Diğer
RPM Tabanlı Dağıtımlar
|
Dağıtım
|
Açıklama
|
|
|
Peanut
Linux olarak da bilinen ev kullanımını amaçlayan bir değıtım.
|
|
|
Master,
Compact ve Junior sürümleri olan Kril alfabesi destekli bir
dağıtım.
|
|
|
Mandriva
tabanlı güvenlik hedefleyen bir dağıtım.
|
|
|
kolay
öğrenme ve kullanmayı amaçlayan bir dağıtım..
|
|
|
Fedora
tabanlı Japonca destekli bir dağıtım.
|
|
|
PCLinuxOS
tabanlı mühendislik dağıtımı.
|
|
|
Portekiz
menşeili bir dağıtım.
|
|
|
SCO
Firması tarafından satın alınan eski bir dağıtım.
|
|
|
Eski
donanımlara destek veren bir dağıtım.
|
|
|
Eğitim
amaçlı bir dağıtım.
|
|
|
Güvenlik
amaçlı sunucu dağıtımı.
|
|
|
Türkiye
menşeili, Gnome masaüstü ortamını kullanan, sistemin
genelinde Zemberek imla denetimi ile imla denetimi yapabilen,
kullanımı ve kurulumu basit PCLinuxOS tabanlı güzel bir
dağıtım.
|
|
|
İspanya-Katalonya
hükümetince desteklenen bir dağıtım.
|
|
|
Yaygın
kullanılan ve kolay kullanımı amaçlayan bir dağıtım.
|
|
|
Bir
Mandriva Linux çatallaması.
|
|
|
Multimedya
amaçlı Mandriva tabanlı Live CD ve Live USB dağıtımı.
|
|
|
Mandriva
tabanlı bir dağıtım..
|
|
|
İtalya
menşeili sunucu sürümü de olan bir dağıtım.
|
|
|
Çin
menşeili bir dağıtım.
|
|
|
Fedora
Core ve Red Hat Enterprise Linux olarak bölünen esk bir dağıtım.
Son sürümü 2003'de
çıkmıştı.
|
|
|
XFce
Masaüstü ortamı kullanan PCLinuxOS tabanlı bir dağıtım.
|
|
|
Novell
Firmasınca desteklenen ve Avrupa'da yaygın kullanılan bir
dağıtım.
|
|
|
Güvenlik
amaçlı bir dağıtım..
|
|
|
|
|
|
Japonca
destekli bir dağıtım.
|
|
|
Yeni
Zelanda menşeili bir dağıtım.
|
SLACKWARE
- SLACKWARE TABANLI DAĞITIMLAR
Yüksek
ölçeklenebilirlik özelliği ile öne çıkan ve ileri seviye
kullanıcıların veya Linux sistemleri öğrenmek isteyenlerin
tercih ettiği bir dağıtım.
|
Dağıtım
|
Açıklama
|
|
|
50MB'lık
Live Cd dağıtımı.
|
|
|
Eski
386 sistemler için tasarlanmış küçük bir dağıtım.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
PowerPC
mimarisi için bir dağıtım.
|
|
|
x86-64
mimarisi için bir dağıtım..
|
|
|
An
unofficial port of Slackware to the x86-64 architecture.
|
|
|
Sadece
Live CD olarak kullanılması önerilen masaüstü dağıtımı.
|
|
|
MS
Windows üzerinde çalışan bir dağıtım.
|
|
|
Slackware
tabanlı Türkçe Linux dağıtımı.
|
|
|
Eski
donanımlara desteği olan kolay kullanımı hedefleyen bir
dağıtım.
|
|
|
|
SLAX
- SLAX Tabanlı Dağıtımlar
BAŞKA
BIR DAĞITIMI TEMEL ALMAMIŞ OLAN DAĞITIMLAR [DEĞIŞTIR]
Kendine
özgü paket yönetimi sistemiyle veya diğer özellikleri nedeniyle
belli bir dağıtımı temel almamış olan dağıtımlar.
|
Dağıtım
|
Açıklama
|
|
|
Pacman
paket yönetim sistemini kullanan, x86 ve amd64 mimarisini
destekleyen, deneyimli kullanıcıların tercih ettiği bir
dağıtım.
|
|
|
Router/firewall
amaçlı bir dağıtım.
|
|
|
i686
Mimarisi için optimize edilmiş, kaynak koddan kurulum sağlayan
paket yönetim sistemi olan, hafif bir dağıtım.
|
|
|
Firewall
için bir dağıtım.
|
|
|
Eski
sistemlerde çalışabilen bir masaüstü dağıtımı.
|
|
|
Cd
ile çalışan firewall/router/sunucu amaçlı bir dağıtım.
|
|
|
Nintendo
DS için bir dağıtım.
|
|
|
Sadece
özgür yazılımları barındıran bir Live CD dağıtımı.
|
|
|
iPAQ
için bir dağtım.
|
|
|
Floppy
diskette çalışan router dağıtımı.
|
|
|
Conary
paket yönetim sistemi kullanan bir dağıtım.
|
|
|
|
|
|
Multimedya
amaçlı bir dağıtım.
|
|
|
|
|
|
Go
oyunu için bir dağıtım.
|
|
|
Router/firewall
amaçlı bir dağıtım.
|
|
|
Apple
iPod için bir dağıtım.
|
|
|
HP
Jornada için bir dağıtım.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Türkiye
menşeili ve TÜBİTAK-UEKAE tarafından desteklenen bir dağıtım.
PiSi paket yönetim sistemi ve COMAR sistem yönetimi gibi
araçları kullanan, YALI yükleme sistemi ile kolay yükleme
yapılabilen KDE masaüstü ortamı bulunan kolay kullanımı
hedefleyen bir dağıtım.
|
|
|
PS2
için bir dağıtım.
|
|
|
Eski
sistemlerde çalışabilen bir masaüstü dağıtımı.
|
|
|
|
|
ROOT
GNU/Linux
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Router/firewall
amaçlı yaygın kullanılan bir dağıtım.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
İtalya
menşeili bir dağıtım.
|
|
|
|
.png "English"){kind=small}
